Drobnoustroje – podstawy mikrobiologii

Mikroby to żywe organizmy, które nie są widoczne gołym okiem. Dzielą się na bakterie, grzyby, wirusy, priony i pierwotniaki. Do tej grupy należą również pasożyty makroskopowe. Mikroby są unikalne w naturze, żyjąc jako wolne organizmy w środowisku lub na/w roślinach, zwierzętach i ludziach jako normalna flora (nie powodująca szkód) lub jako drobnoustroje chorobotwórcze (powodujące choroby).

Podczas gdy niektóre drobnoustroje są ograniczone tylko do jednego gospodarza, większość drobnoustrojów może żyć na/w szerokiej gamie żywicieli w przyrodzie. Roślinami drobnoustroje nie powodują chorób u ludzi, jednak niektóre drobnoustroje zwierzęce mogą powodować choroby u ludzi (więc zwane chorobami odzwierzęcymi) i jako takie bada je laboratorium mikrobiologiczne.

Mikrob może pozostać w równowadze z gospodarzem i nie rozwinie się żadna choroba. Jednakże, jeśli powoduje szkody i choroby, choroba nazywana jest chorobą zakaźną (infekcja). Mikroby, które wywołują chorobę u podatnego gospodarza nazywane są pierwotnymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub objawowo. Podczas bezobjawowych infekcji, a także podczas okres inkubacji w objawowych zakażeniach drobnoustroje mogą być wydalane z zakażonego gospodarza. Po infekcji drobnoustroje mogą być obecne przez pewien czas w gospodarzu i mogą być dalej uwalniane, chociaż osoba jest klinicznie całkowicie zdrowa. Jeśli infekcja jest spowodowana przez drobnoustroje, które są częścią normalnej flory, nazywamy to infekcją endogenną. Drobnoustroje są przenoszone z jednego gospodarza na drugiego wieloma drogami:

• powietrze,

• woda,

• pokarm,

• żywe wektory, takie jak komary,

• pośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami lub powierzchniami,

• bezpośredni kontakt.

Aby wywołać chorobę zakaźną, drobnoustrój musi najpierw dostać się do ludzkiego ciała (portal wejścia), albo przez drogi oddechowe, żołądkowo-jelitowe lub moczowo-płciowe lub przez uszkodzoną lub nawet nienaruszoną skórę. Mikrob zwykle namnaża się w miejscu wniknięcia, następnie przedostaje się przez błony śluzowe do tkanki i czasami do krwi. W krwiobiegu drobnoustrój może rozprzestrzeniać się po całym ciele i wnikać w każdy podatny narząd. Po namnożeniu drobnoustroje zwykle opuszczają organizm (portal wyjścia) albo przez wydzieliny oddechowe, żołądkowo-jelitowe lub moczowo-płciowe i szukają nowego gospodarza.

Niektóre drobnoustroje żywią się ludzką krwią. Znając drogę rozwoju choroby- ma to zasadnicze znaczenie dla diagnozy klinicznej. Nie bez znaczenia jest również termin i zamówienie odpowiedniego preparatu – to diagnostyka mikrobiologiczna, a także stosowanie właściwych środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów. Informacja o tym, kto może zachorować na określony drobnoustrój (żywiciel podatny) pomaga również w zapobieganiu przenoszenia chorób.

Bakteria

Bakterie to najmniejsze organizmy jednokomórkowe, pełniące wszystkie funkcje żywego organizmu. Mnożą się przez prosty podział z jednej komórki macierzystej na dwie komórki potomne. Podczas rozmnażania na odżywczej, stałej powierzchni w laboratorium po pewnym czasie tworzą tzw. „kolonie”, widoczne gołym okiem.